NEVRUZUN TARİHÇESİ

Eskilerden aktarılanlara göre Sultan Nevruz her yıl 21 Mart'ta kutlanır.
21 Mart günü akşamı bir Cem yapılır. Bu ceme de 'Sultan Nevruz Cemi' adı verilir. Sultan Nevruz olarak adlandırılan bu günde sözlü geleneğe göre bir çok olay olmuştur.

Bunlar şu şekilde özetlenebilir:

Tanr'nın dünyayı yarattığı gün.

Hz. Ali'nin doğduğu gün.

Hz. Muhammed'in yerine Hz. Ali'yi Gadir-hum'da atadığı gün.

Bahar'ın başladığı gün.

Sultan Nevruz'da kutlama yapılmayan, Cem yapılmayan Alevi köyleri de
bulunmaktadır.
Sultan Nevruz akşamı yapılan Cem sonrası lokma, süt ve şerbet dağıtılır. Yine Nevruzun anısına söylenen deyişler vardır. Bunlardan birisi şu şekildedir:

Gelin ey kardeşler seyran edelim
Ali'nin doğduğu eyyam bu demdir
Bu zevkle münkiri hayran edelim
Ali'nin doğduğu eyyam bu demdir

Çerağlar uyansın, kurulsun Cem'ler
Gülbanklar çekilsin, sürülsün demler
Cümbüşe gelsinler cümle Erenler
Ali'nin doğduğu eyyam bu demdir

Hüsnü Baba eyler candan niyazı
Dem sunsun sakiler, kılsınlar bâz'ı
Okunsun nefesler, çalsınlar sazı
Ali'nin doğduğu eyyam bu demdir


Nevruz; Farsça bir kelimedir ve yenigün (yeni/nev gün/ruz) anlamına geliyor. Miladi takvime göre 21 Mart günü Nevruz günüdür.

Nevruz, Alevi toplumun önemli bayramlarından biridir. Yine Nevruz bayramı, salt Aleviler için değil hemen hemen bütün doğu toplumları için önemli bir gündür.

Alevi İnancında Nevruz gününde gerçeklesen önemli olaylar söyle sıralanır:

Dünya kuruluşunu bugün tamamlar.

Hz. Muhammed’e nübüvvet bugün ihsan edilir.

Hz. Ali’nin bugün doğmuştur

Bugün Hz. Ali ile Hz. Muhammed’in kızı Hz. Fatma’nın evlendiği gündür.

Hz. Muhammed, bugün Gadir-hum’da okuduğu hutbede, Hz. Ali’yi Vasi tayin eder ve kendisinden sonra Müslümanların önderi (imamı) ilan eder.

Bugün Hz. Ali’nin hilafeti elde ettiği gündür.

Bugün Haci Bektaş veli’nin Anadolu’ya gelişinin ilk günüdür.
Rum Erenlerinin Şah-ı Velayeti karşıladıkları gündür.

Bugün Gaip Erenleri “Kırklar’ın” toplandığı gün olarak inanılır. Bu nedenle bugün “Kırklar Bayramı” olarak ta bilinir.

Hz. Hüseyin’in intikamını almak için Muhtar Sakafi önderliğinde gizli bir teşkilat kurulur. İhtilal işareti olarak mahallelerde büyük bir ateş yakılır. Bu günde tesadüfen 21 Mart’a denk gelir. O günden bugüne değin Alevilerce zulme başkaldırı işareti olarak ateş yakılır.

Bugün Hz. Adem Peygamberin yaratıldığı gündür.

Alevi toplumu Nevruzu inancı esas alarak kutlarken, bir çok toplumda Nevruz gününe başka anlamlar yükleyerek kutlar. Her toplum kendisine özgü bir anlatımla Nevruzu tanımlar ve yine kendisine özgü bir şekilde kutlar. Alevi toplumu ise Nevruz bayramını su şekilde kutlar:

Nevruz bayramı erkanı sabahtan başlar. Toplu olarak sabah yemeği yenecekse, önce Dede bir dua okur ve herkese süt ikram edilir ve kahvaltı yapılır. Daha sonra dargınlar barıştırılır. Hasta ve yoksullar ziyaret edilir, gönülleri alınır. Yeni ölmüşlerin evlerine taziyeye gidilir. Türbe ve mezarlıklar ziyaret edilir. Nevruz şenliklerinin yapılacağı ev ve kır yerleri önceden saptandığı için, bu yerlerde tüm hazırlıklar tamamlanır. Yaşlılar için ayrı bir mekanda, gençler için ayrı bir alanda muhabbet sofraları kurulur. Gençler kırlarda şenlikler yaparlar, halaylar çekerler, ateş üstünden atlayarak dilekler tutarlar. Genç kızlar ve oğlanlar karşılıklı mani söylerler...
Nevruz Bayramı akşamı “Meydan” açılır. Taliplere “Nasip” verilir. Cem evinde toplanılır. Tüm canlar hazır olduktan sonra , saat 20.00 civarında Nevruz Erkanının icrasına başlanır


Pir Sultan Abdal

Nevruz

Sultan nevruz günü cemdir erenler
Gönüller şad oldu ehl-i imanın
Cemâl-i yâri görüp doğru bilenler
Himmeti evince Nevruz Sultan'ın.

Cümle eşya bu gün destur aldılar
Aşk ile didara karşı yandılar
Erenler ceminde bâde sundular
Himmeti erince Nevruz Sultan'ın.

Erenler dergâha rûşen bu günde
Doldurmuş badeyi, sunar elinde
Susuz olan kanar kendi gölünde
Himmeti erince Nevruz Sultan'ın.

Sultan Nevruz günü canlar uyanır
Hal ehli olanlar nura boyanır
Muhib olan bu gün ceme dolanır
Himmeti erince Nevruz Sultan'ın.

Pir himmet eyledi bu gün kuluna
Cümle muhib bu gün cemde buluna
Cümle eşya konar kudret balına
Himmete erince Nevruz Sultan'ın.

Âşık olan canlar bu gün gelürler
Sultan-ı Nevruz günü birlik olurlar
Hallâk-ı cihandan ziya olurlar
Himmeti erince Nevruz Sultan'ın.

Pir Sultan'ın eydür, erenler cemde
Akar çeşmim yaşı her dem bu demde
Muhabbet ateşi yanar sinemde
Himmeti erince Nevruz Sultan'ın.


Nevruziye

Oniki aydır bekliyorum yolunu,
Hoş geldin sultanlar sultanı Nevruz,
Muhabbetin yağmaladı gönlümü,
Hoş geldin sultanlar sultanı Nevruz.

Dağlar, taşlar, secde kılar bugüne,
Sular coşar huruş eyler bugüne,
Bütün nebat secde eder bugüne,
Hoş geldin sultanlar sultanı Nevruz.

Kırklar, üçler beşler ile derilir,
Hızır İlyas dahi burada görülür,
Derviş olanlara berat verilir,
Hoş geldin sultanlar sultanı Nevruz.

Sevinç göz yaşını döker mevcudat,
Bütün sahralardan kopar bir feryat,
Yeryüzünde bayram ediyor nebat,
Hoş geldin sultanlar sultanı Nevruz.

Velayet tacını vurundu Ali,
Saadet hırkasın büründü ali,
Melek secde etti bilindi Ali,
Hoş geldin sultanlar sultanı Nevruz.

Erenler sancağı alır eline,
Ali Zülfikarı bağlar beline,
Bak ne söyler cümle kurt kuş diline,
Hoş geldin sultanlar sultanı Nevruz.

Şu Yoksul Derviş’in bayramı bugün,
İmam Ali dünyaya geldi bugün,
Erenler sancağı çekildi bugün,
Hoş geldin sultanlar sultanı Nevruz.



ALINTI